„Zachować pamięć”

• umożliwienie młodym ludziom wspólnego odkrywania i badania historii,
• zachęcenie młodzieży do analizowania przeszłości i wyciągania z niej wniosków,
• rozwijanie postaw obywatelskich młodych ludzi,
• wzmacnianie poczucia ich odpowiedzialności  za kształtowanie przyszłości.

Podczas projektów młodzież zajmuje się politycznym i społecznym kontekstem narodowego socjalizmu oraz pogłębia wiedzę o Holokauście i okupacji ziem polskich przez hitlerowskie Niemcy w czasie II wojny światowej. Nieodzownym elementem programu jest wizyta w miejscu pamięci terroru hitlerowskiego w Polsce lub w Niemczech.

Wiedza i doświadczenia, które młodzi ludzie zdobywają, powinny im pomóc zgłębić obecne we współczesnym świecie problemy społeczne, takie jak łamanie praw człowieka, wykluczenie, ksenofobia, dyskryminacja czy mowa nienawiści. Podczas wspólnych warsztatów uczestniczki i uczestnicy projektów mają szansę zastanowić się, jakie są przyczyny i skutki tych zjawisk oraz jak im zapobiegać i jak można na nie reagować.

Program „Zachować pamięć” adresowany jest do polsko-niemieckich lub trójstronnych instytucji, które podczas wspólnych spotkań młodzieży podejmują tematykę związaną z historią narodowego socjalizmu.

Projekt wymiany młodzieży musi spełniać następujące kryteria:

• jest realizowany w okresie od 1 kwietnia do 31 grudnia 2025
• tytuł zgodny z opisem projektu, założeniami programowymi oraz zaplanowanymi działaniami, zarówno w części historycznej, jak i odnoszącej się do współczesnych problemów społecznych
• przebieg i wszystkie treści ustalone wspólnie przez grupy partnerskie oraz uwzględniające zainteresowania młodzieży i jej aktywny udział w planowaniu i realizacji projektu
• wizyta w miejscu pamięci terroru hitlerowskiego (patrz niżej: Jak definiowane są miejsca pamięci) i pogłębione poznanie jego historii. Zachęcamy do współpracy z wyspecjalizowanymi placówkami edukacyjnymi zajmującymi się zagadnieniami nazizmu lub korzystania z oferty pedagogicznej tych placówek
• warsztaty dotyczące współczesnych problemów społecznych stanowią jeden z ważniejszych punktów programu
• co najmniej połowa programu poświęcona podejmowanej tematyce
• gruntowne przygotowanie osób uczestniczących (przed i podczas spotkania) do udziału w projekcie i do podejmowania trudnej tematyki historycznej
• pogłębione podsumowanie projektu przez wszystkie osoby uczestniczące
• perspektywa grupy z kraju trzeciego – w przypadku projektów trójstronnych
• pozostała część projektu umożliwiająca młodzieży poznanie się
• elementy edukacji międzykulturowej zachęcające młodzież do poznania kraju sąsiada, np. jego historii, kultury, języka i życia codziennego
• czas trwania: od 4 do 14 dni
• grupa maksymalnie 50 osób w wieku od 14 do 26 lat

PNWM zachęca osoby uczestniczące w projekcie do stworzenia dokumentacji projektowej (np. filmu, bloga, vloga), w której przedstawią wspólne działania oraz podzielą się swoimi refleksjami z realizacji projektu.

Jeśli stworzenie dokumentacji wiąże się z poniesieniem dodatkowych kosztów, istnieje możliwość wnioskowania o dodatkowe dofinansowanie jej jako tzw. małe projekty w ramach „4×3 – prosta sprawa”.

W rozumieniu programu „Zachować pamięć” są to miejsca upamiętniania ofiar terroru hitlerowskiego takie jak:

• miejsca masowych zbrodni,
• byłe obozy koncentracyjne i obozy zagłady,
• miejsca znajdujące się na terenach byłych gett, więzień, ośrodków eutanazji lub byłych obozów pracy.

„Zachować pamięć” jest programem dotacyjnym o szczególnym znaczeniu. Projekty muszą uwzględniać wiele dodatkowych elementów, by spełnić jego kryteria (patrz powyżej), natomiast PNWM pomaga sprostać tym wymogom poprzez wsparcie finansowe na specjalnych zasadach:

PNWM przyznaje pełne stawki dofinansowania obowiązujące w 2025 roku (por. dokument w prawej kolumnie: Stawki dofinansowania w programach o szczególnym znaczeniu 2025).

Chodzi o dofinansowanie:

a) wnioskowane przez grupę gospodarzy:

• kosztów programu (patrz poniższa wskazówka);
• pośrednictwa językowego;
• koszty podróży osób uczestniczących z trzeciego kraju (w przypadku projektów trójstronnych);

b) wnioskowane przez grupę gości:

• kosztów podróży.

Dodatkowe wskazówki:

• Na dni programu obejmujące wizytę w miejscu pamięci lub warsztaty realizowane we współpracy z wyspecjalizowaną placówką muzealną lub edukacyjną, niezależnie od rodzaju zakwaterowania, można zawnioskować o stawki obowiązujące dla programu placówki kształceniowej (patrz tabela Zasady dofinansowania projektów w 2025 roku).
• PNWM przyzna dofinansowanie do kosztów programu na jeden projekt maksymalnie w wysokości 90 000 PLN (projekt realizowany w Polsce) lub 25 000 EUR (projekt realizowany w Niemczech).

Wniosek online o dofinansowanie (kategoria „Zachować pamięć”) należy złożyć najpóźniej 3 miesiące przed rozpoczęciem projektu, ale nie później niż do 31.01.2025 roku.

Do wniosku należy załączyć przez portal OASE jako dodatkowy dokument szczegółowy plan kosztów zarówno strony gości, jak również gospodarzy.

Do 31.01.2025 należy wypełnić formularz  zgłoszeniowy.

Program „Zachować pamięć” ma charakter konkursu. Spełnienie wszystkich kryteriów nie musi oznaczać zakwalifikowania projektu do programu „Zachować pamięć” i dofinansowania go na ww. szczególnych zasadach.

Decyzję o kwalifikacji podejmuje jury. Jego postanowienie jest nieodwołalne. Informację o nim otrzymają Państwo najpóźniej 4 tygodnie po ww. terminie.

Jeśli projekt nie zostanie zakwalifikowany do programu „Zachować pamięć”, ale spełnia ogólne kryteria dofinansowania, może – o ile pozwoli na to sytuacja budżetowa PNWM – otrzymać dotację zgodnie z przyjętymi na dany rok stawkami i zasadami dotyczącymi standardowych projektów, o ile pozwoli na to sytuacja budżetowa PNWM.

• Zbiór materiałów i instytucji pomocnych przy realizacji projektów historycznych 

  Jeśli wraz z młodzieżą szukają Państwo dodatkowej inspiracji dotyczącej realizacji projektu historycznego, zachęcamy do zapoznanie się z padletem. Znajdą w nim Państwo wybór różnych instytucji oraz wielu materiałów, które – mamy nadzieję – posłużą wzbogaceniu Państwa projektów pod względem merytorycznym.

Padlet zamierzamy na bieżąco uzupełniać i aktualizować. W tej kwestii liczymy również na Państwa wsparcie. Jeśli dysponują Państwo interesującymi i przydatnymi materiałami, metodami pracy, które mogłyby być pomocne w realizacji projektów historycznych, prosimy o dosłanie ich mailem (patrz dane po prawej stronie) w postaci załącznika lub wraz z linkiem do odpowiedniej strony.

• Mapa instytucji zajmujących się edukacją historyczną
  
  Oddajemy Państwu do dyspozycji padlet (mapa) z wyborem miejsc i instytucji w Polsce i Niemczech, we współpracy z którymi można realizować projekty historyczne o tematyce związanej z narodowym socjalizmem i II wojną światową. Należą do nich:

• • byłe nazistowskie obozy koncentracyjne, zagłady i pracy (kolor niebieski),
  • muzea i instytucje z ofertą edukacyjną (kolor zielony)
  • domy spotkań młodzieży i placówki kształceniowe (kolor pomarańczowy).

Padlet zamierzamy na bieżąco uzupełniać i aktualizować. W tej kwestii liczymy również na Państwa wsparcie. Jeśli znają Państwo miejsca lub instytucje, które mogłyby być pomocne w realizacji projektów historycznych, prosimy o informację mailem (patrz dane po prawej stronie) wraz z linkiem do strony tej placówki.

• Powstanie w Getcie Warszawskim

  Powstanie w Getcie Warszawskim (kwiecień-maj 1943 roku) było największym zrywem zbrojnym Żydów podczas II wojny światowej. Zachęcamy polsko-niemieckie (lub trójstronne) grupy młodzieży do podjęcia tej tematyki i upamiętnienia bohaterów i bohaterek powstania podczas wspólnych projektów oraz do pogłębienia wiedzy dotyczącej Holocaustu, losów żydowskich mieszkańców Warszawy oraz pierwszego powstania miejskiego w okupowanej przez nazistów Europie.

Wybór linków do stron i różnych materiałów, które pomogą Państwu w przygotowaniu i realizacji projektów, znajdą Państwo w pliku w prawej kolumnie.

• Powstanie Warszawskie

Powstanie Warszawskie (sierpień-październik 1944 roku) – wystąpienie zbrojne przeciwko wojskom niemieckim okupującym Warszawę, wydarzeni uznawane za jedno z najważniejszych w najnowszej historii Polski.

Zachęcamy polsko-niemieckie grupy młodzieży do podjęcia podczas projektów tematyki Powstania Warszawskiego, do wspólnego zaangażowania się w upamiętnienie jego bohaterek i bohaterów oraz pogłębienia wiedzy na temat tego wydarzenia.

Wybór linków do stron i różnych materiałów, które pomogą Państwu w przygotowaniu i realizacji projektów, znajdą Państwo w pliku w prawej kolumnie.

• Kampania #StolenMemory jako polsko-niemiecki projekt edukacyjny

Kampanię #StolenMemory prowadzi Międzynarodowe Centrum Prześladowań Nazistowskich Arolsen Archives. Od 2016 roku centrum poszukuje rodzin ofiar nazizmu, których przedmioty osobiste przechowywane są w archiwach Arolsen Archives.

PNWM i Arolsen Archives zainicjowały wspólne przedsięwzięcie – „Kampanię #StolenMemory jako polsko-niemiecki projekt edukacyjny”. Pozwala ona młodym ludziom z Polski, Niemiec i innych krajów podczas projektu wymiany poznać historyczno-polityczne tło narodowego socjalizmu i zetknąć się z indywidualnymi historiami osób prześladowanych i ich rodzin. W ten sposób mogą oni pomóc zachować pamięć o ofiarach represji. Więcej

W prawej kolumnie mogą Państwo pobrać dodatkowe materiały dydaktyczne dotyczące projektów #StolenMemory.